โรคข้าวไร่ที่พบระบาดทั่วไปในปัจจุบัน เกิดจากสาเหตุใหญ่ 2 ประการด้วยกัน คือ
1. โรคที่เกิดจากเชื้อ
1. โรคที่เกิดจากเชื้อ
1.1 เชื้อรา
1.1.1 โรคไหม้
1.1.2 โรคใบขีดสีน้ำตาล
1.1.3 โรคใบจุดสีน้ำตาล 1.1.4 โรคใบวงสีน้ำตาล
1.2 เชื้อแบคทีเรีย
1.2.1 โรคขอบใบแห้ง
1.3 เชื้อไวรัสและ/หรือไฟโตพลาสมา
1.3.1 โรคใบสีแสด
1.4 ไส้เดือนฝอย
1.4.1 ไส้เดือนฝอยรากปม
2. โรคไม่มีเชื้อ
2.1 สิ่งแวดล้อมไม่เหมาะสม
2.1.1 อุณหภูมิสูงหรือต่ำเกินไป
2.1.2 สภาพ ดิน น้ำ และอากาศเป็นพิษ
2.1.3 ความสูงจากระดับน้ำทะเลสูงหรือต่ำเกินไป
2.1.4 ความลึกของหน้าดินตื้นเกินไป
2.2 การขาดธาตุอาหารที่สำคัญ
1. โรคที่เกิดจากเชื้อ
1. โรคที่เกิดจากเชื้อ
1.1 เชื้อรา
1.1.1 โรคไหม้
1.1.2 โรคใบขีดสีน้ำตาล
1.1.3 โรคใบจุดสีน้ำตาล 1.1.4 โรคใบวงสีน้ำตาล
1.2 เชื้อแบคทีเรีย
1.2.1 โรคขอบใบแห้ง
1.3 เชื้อไวรัสและ/หรือไฟโตพลาสมา
1.3.1 โรคใบสีแสด
1.4 ไส้เดือนฝอย
1.4.1 ไส้เดือนฝอยรากปม
2.1 สิ่งแวดล้อมไม่เหมาะสม
2.1.1 อุณหภูมิสูงหรือต่ำเกินไป
2.1.2 สภาพ ดิน น้ำ และอากาศเป็นพิษ
2.1.3 ความสูงจากระดับน้ำทะเลสูงหรือต่ำเกินไป
2.1.4 ความลึกของหน้าดินตื้นเกินไป
2.2 การขาดธาตุอาหารที่สำคัญ
2.1.1 ธาตุไนโตรเจน เป็นธาตุที่สำคัญในการเจริญเติบโตของต้นข้าว ข้าวที่ขาดธาตุไนโตรเจน ใบอ่อนจะมีสีเขียวซีดเริ่มจากปลายใบเข้ามา ส่วนใบแก่จะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองแล้วเป็น สีน้ำตาล ในที่สุดจะแห้งตายไป ต้นข้าวจะมีลักษณะแคระแกร็น แตกกอน้อยใบข้างจะแคบเล็กและบาง เมื่อพบอาการดังกล่าวมาแล้วในแปลงข้าว ควรจะรีบทำการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนโดยทันที
ในกรณีที่ธาตุไนโตรเจนมีมากเกินไป ต้นข้าวจะแตกกอมาก ต้นข้าวจะสูง ลำต้นอ่อนแอ ข้าวจะแก่ช้า และข้าวจะล้มง่าย นอกจากนี้ยังถูกแสงแดดหรือความแห้งแล้งทำความเสียหายให้โดยง่ายอีกด้วย
2.1.2 ธาตุฟอสฟอรัส เป็นธาตุอาหารที่สำคัญในการสร้างระบบรากของต้นข้าว และในระยะแรกของการเจริญเติบโตของต้นข้าว ต้นข้าวที่ขาดธาตุฟอสฟอรัสใบจะมีสีเขียวเข้มใบเล็กและเรียวและตั้งตรง รากจะไม่ขยายเช่นปกติ
2.1.3 ธาตุโพแทสเซียม มีความสำคัญในการสร้างลำต้นของข้าวและเปลือก การแตกกอน้อย
2.1.2 ธาตุฟอสฟอรัส เป็นธาตุอาหารที่สำคัญในการสร้างระบบรากของต้นข้าว และในระยะแรกของการเจริญเติบโตของต้นข้าว ต้นข้าวที่ขาดธาตุฟอสฟอรัสใบจะมีสีเขียวเข้มใบเล็กและเรียวและตั้งตรง รากจะไม่ขยายเช่นปกติ
2.1.3 ธาตุโพแทสเซียม มีความสำคัญในการสร้างลำต้นของข้าวและเปลือก การแตกกอน้อย